Touwslagerij Steenbergen

“Wij zijn de hele dag in touw”

Gorssel.nl op bezoek bij een bijzonder bedrijf

Tussen rollen, klossen, spintollen en heel veel touw vertelt Albert Steenbergen over zijn touwslagerij. Eén van de twee overgebleven ambachtelijke touwslagerijen in Nederland. Geschiedenis, huidige positie en ontwikkelingen die er voor zorgen dat ambachtelijk gemaakt touw nieuwe aandacht vraagt. 112 jaar oud: ambachtelijk én hypermodern. 

Albert Steenbergen aan het werk bij de lijnbaanIn 1900 is het familiebedrijf opgericht en het zijn nog steeds Steenbergens die de scepter zwaaien: om en om een Albert en een Gerrit. Albert heeft nu de dagelijkse leiding, maar zijn vader (Gerrit) is nog zeer regelmatig in de werkplaats te vinden. Aanvankelijk stond het bedrijf in Eefde, maar door de komst van het Twentekanaal in de jaren ’30 van de vorige eeuw is het verplaatst naar Gorssel. Op Veldhofstraat 10a – een zijstraat van de Hoofdstraat - is nu het bedrijf te vinden, met aan de achterkant de 180 m lange lijnbaan. Het meest trots is Albert op het oude ambacht en op het voortbestaan van een 112 jaar oud bedrijf, in handen van één familie.

Geschiedenis
Ruim 200 jaar geleden waren er in Nederland vele honderden touwslagerijen. Vandaag de dag wordt er nog steeds volop touw gebruikt – bedrijfsmatig en thuis – en toch zijn er nog maar twee touwslagerijen over: een maritieme touwslagerij in Elburg – gericht op de klassieke scheepvaart – en Touwslagerij Steenbergen in Gorssel, die het segment bedient waar het zijn typering aan ontleent: boerentouwslager.
Touw maken is lang geleden gemechaniseerd. Sinds 1920 wordt ook met elektrische machines gewerkt, waardoor industriële productie opkwam. Dit kan efficiënt in grote hoeveelheden en is ook goedkoper. Vanaf 1960 komen er steeds meer varianten synthetisch touw. Het is minder gemakkelijk te bewerken – splitsen, ogen, etc. - maar heeft ook voordelen: synthetisch touw is waterafstotend en rot niet, en is dus langer houdbaar dan echt touw.

"Wij maken touw van natuurvezel"
Het meeste touw is tegenwoordig synthetisch en wordt gemaakt in industriële touwfabrieken, in Oost-Europa en Azië. Ambachtelijk touw van natuurvezel onderscheidt zich van industrieel touw door de grotere mogelijkheden om het te vormen tot producten waaraan heel specifieke eisen worden gesteld. Denk aan klimtouwen, touwladders, klimnetten en springtouwen (mét plaatselijke verdikkingen).
"Wij maken touw van natuurvezel vooral vlas en hennep" vertelt Albert, "touwbewerkingen (splitsen, ogen) en touwproducten." Afnemers zijn bedrijven die gymnastieklokalen inrichten (ca. 80% van de omzet), opdrachten voor Defensie (trainingsmateriaal voor rekruten en mariniers), al zijn die opdrachten sterk afgenomen, door Europese aanbesteding en inkrimping van de krijgsmacht. Daarnaast zijn er opdrachtgevers vanuit de klassieke watersport, scoutinggroepen en particulieren.

De organisatie is simpel
Albert Steenbergen neemt in 2000 het bedrijf over van zijn vader Gerrit. De organisatie is simpel: naast Albert zijn twee vaste krachten actief en Liesbeth, Alberts vrouw, regelt alle administratieve zaken. Albert vertelt vol enthousiasme hoe het is om als één van de twee overgebleven touwslagerijen in 2012 traditioneel én trendy te zijn. Bij Steenbergen is de touwproductie gemechaniseerd, maar door het gespecialiseerde vakmanschap van hoge kwaliteit, naar de eisen van de opdrachtgever. In het oog valt direct de klassieke lijnbaan, achter de werkplaats, en buiten. Met regen kan die vanwege de natuurlijke vezels daarom niet worden gebruikt.
De markt voor natuurtouw fluctueert flink. Toen rond het jaar 2000 veel gymlokalen tijdelijk in gebruik werden genomen als klaslokaal - het staartje van de grote bevolkingsgroei - nam de vraag naar ‘gymtouw’ duidelijk af. In 2005 was er een duidelijke opleving door de campagnes om te dikke kinderen weer in beweging te krijgen; veel springtouw in alle maten en uitvoeringen is toen geleverd. Nu is die hype weer over.

‘Ideeën splitsend is er iets nieuws ontstaan’
Sinds 2009 is er opeens een krachtige opleving, doordat designers, kunstenaars en interieurarchitecten ‘touw’ opnieuw (uit)vonden. Bekende voorbeelden zijn Christien Meindertsma en Willemijn de Greef, die veel met (natuur)touw doen. Productontwikkelaar Thomas Eijk bijvoorbeeld heeft de vraag naar natuurtouw in een stroomversnelling gebracht door nieuwe toepassingen naar de markt te brengen. Door een aantal keren te brainstormen met Albert ontstonden nieuwe vormen en toepassingen: ‘ideeën splitsend is er iets nieuws ontstaan’. Veel designproducten zijn ook te zien op dé designbeurs in Milaan, maar ook bijvoorbeeld in de Puma Store in Amsterdam. Geregeld komen er studenten van de Designacademie of Rietveld Academie om zich te bekwamen in ‘touw’. Vererend is het geschenk dat Barack Obama kreeg bij de viering van het 500 jarig bestaan van New York: twee poefen van touw geslagen door Touwslagerij Steenbergen. Touwproducten in woon- en designtijdschriften worden - zelfs zonder advertenties - expliciet genoemd. "Dat zijn positieve dingen." Zo kan een bedrijf tegelijk klassiek en ambachtelijk zijn én hypermodern.

Toekomst
Dat brengt ons op de vraag waar ze over twee jaar willen staan. "Graag meer projecten voor bedrijven, inrichting van winkels en opdrachten voor designers. Verwachting is dat vraag voor touw voor scholen afneemt omdat de scholen kleiner blijven worden. Het potentieel zit in bijzondere projecten." Albert heeft niet de ambitie om veel groter te groeien; wel om het perfectionisme te blijven voortzetten. Liefde voor het vak en voor het product: "Het streven is dat alles er mooi en netjes uitziet."
Als aanpak om ‘in de race te blijven’ is er sinds een jaar een website die veel wordt bekeken, met veel foto’s en een indruk van hoe het productieproces verloopt. Doel van de website is om mensen te verleiden en hen daarna persoonlijk te adviseren, ook wat betreft de inrichting van winkels. Er komen nu duidelijk ook meer vragen uit de particuliere markt. Voornamelijk zijn dit mensen met een speciaal doel.

Gorssel.nl als startpagina
En Gorssel.nl? "De site is goed en positief voor Gorssel en voor bezoekers van Gorssel. Gorssel.nl kan er ook voor zorgen dat er veel mensen naar Gorssel trekken." Op de vraag of hij nog een tip heeft voor mensen die dit interview lezen, komt hij onmiddellijk met: neem Gorssel.nl als startpagina op de pc, dan heb je gelijk al het nieuws en de agenda!

Wat in dit interview niet aan bod is gekomen, is het touwmaken zelf! Voor wie dat wil zien, kan terecht in het touwslagerijmuseum, grenzend aan de werkplaats. Daar staan oude - en hedendaagse! – machines opgesteld. Ook de website is het bekijken waard door de informatie en fraaie fotografie.

Touwslagerij Steenbergen
Veldhofstraat 10a
7213 AL Gorssel
Tel. 0575-491337
Website Touwslagerij Steenbergen

Gorssel.nl
25 maart 2012 

Nieuwe foto's Janny Schiphorst 13 april 2014